De 4 meest voorkomende oorzaken van trillingen bij roterende machines

Oorzaken machinetrillingen: uitlijningsfouten

Trillingen aan een roterende machine kan één of meerdere oorzaken hebben en om de oorzaak/oorzaken van een trilling te vinden maken we gebruik van trillingssensoren. Op basis van vele jaren ervaring en vele trillingsanalyses komen wij tot deze vier meest voorkomende oorzaken van trillingen aan roterende machines:

  1. Schade aan lagers
  2. Beschadigde of versleten tandwielen
  3. Uitlijningsproblemen
  4. Onbalans

1. Schade aan lagers

In roterende machines komen we diverse soorten lagers tegen waarbij rollagers en glijlagers de twee hoofdtypen zijn.

Een rollager kan vier mogelijke schades hebben waar trillingen door ontstaan:

  • Schade aan de buitenring
  • Schade aan de binnenring
  • Schade aan de kooi
  • Schade aan het wentellichaam. Denk hierbij kogels, cilinders, tonnen, kegels en naalden.

Ieder onderdeel van een rollager heeft een eigen frequentie en door deze frequenties te berekenen is via de trillingsanalyse te achterhalen dat het om schade aan een rollager gaat. De mogelijke onderliggende oorzaken van lagerschade zullen we hier verder niet bespreken want die lopen erg uitéén.

In tegenstelling tot een rollager gebruikt een glijlager geen wentellichamen om de as te laten draaien maar een oliefilm. Trillingen kunnen voortkomen uit onjuistheden in de oliefilm: Wanneer er geen stabiele smeerfilm opgebouwd kan worden zal deze doorbroken worden wat kan resulteren in een oil-whip of oil-wirl. Daarnaast is dit type lager gevoelig voor externe invloeden omdat de positie van de as in het lager niet gefixeerd is zoals bij een rollager.

2. Beschadigde of versleten tandwielen

In tandwielkasten komt een trilling vaak voort uit een beschadigde of versleten tand van een tandwiel. Op het moment van tandingrijping kan niet dezelfde kracht worden overgebracht als die bij andere tandwielingrijpingen wordt overgebracht. Wanneer er sprake is van een afgebroken tand wordt er op dat verminderde kracht overgebracht. Hierdoor ontstaan trillingen bij tandwielkasten.

3. Uitlijningsproblemen

 

Wanneer twee of meer roterende machines gekoppeld zijn is het belangrijk dat deze goed van elkaar worden uitgelijnd.

Dit houdt in dat de hartlijnen van de as van beide machines precies in elkaars verlengde moeten liggen. Er zijn diverse typen uitlijningsfouten:

  • Parallelle uitlijnafwijking: de assen staan niet recht op elkaar. Dit wordt ook wel parallel uitlijnfout genoemd.
  • Hoek uitlijnafwijking: de assen staan onder een hoek met elkaar uitgelijnd
  • Gecombineerde paralelle-hoek uitlijnafwijking
  • Torsietrilling: de as wringt heen en weer

De oorzaken van deze uitlijningsfouten kunnen weer voortkomen uit een ongelijke fundatie, uitzetting door temperatuurfluctuaties, onnauwkeurige montage, et cetera.

Bekijk ook deze case-study: Trillingen door uitlijnfout lagedruk pomp »

4. Onbalans

Machine-onbalans komt voort uit een onderdeel waarbij het zwaartepunt zich niet exact in het midden bevind. Hierdoor ontstaan trillingen en versneld de slijtage van het materiaal. Wanneer een machine in onbalans is kan dit voor grote schade zorgen aan de machine zelf, de fundatie, leidingen, et cetera. Er zijn in principe drie vormen van onbalans: statische onbalans, koppel onbalans en dynamische onbalans.

Statische onbalans

Er is sprake van een statische onbalans als de rotor naar beneden draait totdat het zwaarste punt recht naar beneden hangt. Deze vorm van onbalans is visueel waar te nemen wanneer de as niet draait.

Koppel onbalans

Een koppel onbalans kan niet visueel waargenomen worden tijdens rust. Met een koppel onbalans liggen namelijk twee gelijke gewichten 180° tegenover elkaar waardoor de rotor in balans is tijdens rust. Wanneer de rotor echter zal gaan roteren zullen deze gewichten (krachten) in tegenovergestelde richting gaan bewegen met als gevolg dat de uiteinden van de as in tegenovergestelde richting gaan trillen. Dit is terug te zien in trillingsanalyses met 180° uit fase trillingen.

Dynamische onbalans

In de praktijk zullen onbalansen voortkomen uit een combinatie van de eerder genoemde onbalansen.

Video